เราทราบแล้วว่า เจตสิก คือปัจจัยร่วมของวิญญาณ เพราะวิญญาณไม่สามารถอยู่ได้เองโดยลำพัง แต่จะอยู่ร่วมกับเจตสิกบางชนิดเสมอทั้งวิญญาณหรือจิตกับเจตสิกทำงานร่วมกันและไม่สามารถแยกออกจากกัน จึงถือว่าสิ่งทั้งสองเป็นเหตุปัจจัยร่วมกัน ( สัมปยุตปัจจัย ) ดังนั้นจึงถือว่าวิญญาณที่บริสุทธิจริงๆ เมื่อแยกออกมาโดดๆ ไม่สามารถทำหน้าที่ได้โดยตัวมันเองหากปราศเจตสิก ข้อความนี้เป็นการย้ำถึงหลักอนัตตาที่พุทธศาสนาปฏิเสธ อัตตา หรือ ความมีตัวตน หรือที่เชื่อว่าวิญญาณเป็นตัวเป็นตนเป็นของเที่ยงถาวร วิญญาณแม้จะว่างแต่ก็ถือว่ามี " บางสิ่งบางอย่างบรรจุอยู่ " ดังนั้นวิญญาณทั้งที่เป็นกุศลและอกุศลย่อมประกอบด้วยกุศลเจตสิกและอกุศลเจตสิกเสมอ
เราอาจจะให้คำนิยามวิญญาณว่า ความตั้งใจ นั่นคือ ความตั้งใจที่จะรับรู้ต่อวัตถุใดวัตถุหนึ่ง อันเกิดขึ้นจากผัสสะระหว่างอายตนะภายนอกที่เป็นวัตถุผ่านทางทวารของอวัยวะรับความรู้สึกทั้งหก ได้แก่ ตา หู จมูก ลิ้น กายสัมผัส และทางใจที่เรียกว่ามโนทวารอายตนะภายในเหล่านี้ทำหน้าที่เป็นตัวประธานในการรับรู้ต่างๆ เกี่ยวกับการเห็น ได้ยิน ได้รส สัมผัส และรับรู้ในธรรมารมณ์ ดังนั้นจึงถือได้ว่า วิญญาณ สฬายตยะ และวัตถุคือองค์ประกอบทั้งสามในการรับรู้ อันเกิดจาก ผัสสะ ตามความเชื่อของพุทธศาสนาโดยเฉพาะในนิกายเถรวาท
By แก่นพุทธศาสนา
No comments:
Post a Comment