การรู้แจ้ง
คนค้าขายก็เพื่อผลกำไร คนเรียนหนังสือก็เพื่อความเข้าใจเหตุและผล ผู้บำเพ็ญเพียรก็เพื่อการบรรลุธรรม ผู้เจริญสมาธิก็เพื่อการรู้แจ้ง
การรู้แจ้ง คือการเข้าใจถึงความสัมพันธ์ระหว่างเราเขา เข้าใจเงื่อนไขของเกหตุปัจจัย เข้าใจอนาคตกาล เข้าใจสรรพสิ่งที่มีมาร่วมกัน เพียงแต่ว่ามนุษย์บนโลกใบนี้ จะมีสักกี่คนที่รู้แจ้งเช่นนี้อย่างแท้จริง ความจริง การสงสัยเล็กน้อยตระหนักรู้เล็กน้อย การสงสัยมากตระหนักรู้มาก ไม่สงสัยไม่ตระหนักรู้ ถ้าเราทำความเข้าใจกับปัญหาชีวิตโลก รู้ว่าที่แท้มันเป็นเช่นนั้นเอง แต่การจะจัดการปัญหาความสัมพันธ์ระหว่างเราเขา เราท่านได้อย่างเสมอภาคและสมานฉันท์ดังนั้น เราต้องอาศัยการรู้แจ้งจึงจะทำได้สำเร็จ
การรู้แจ้ง กล่าวเป็นภาษาชาวบ้านเราคือ เราเข้าใจแล้ว เราคิดออกแล้ว เรารู้แล้ว เราชัดเจนแล้ว แต่ว่าเข้าใจจริงหรือเปล่า ชัดเจนจริงหรือเปล่า ท่าว่า " เข้าใจ " " ชัดเจน " นั้นเป็นเพียงความรู้ทั่วไปเท่านั้น การที่เราจะรู้แจ้งได้อย่างแท้จริงนั้นจำเป็นต้องตระหนักรู้ว่าเราและเขาเสมอภาค เราท่านคือส่วนเดียวกัน ความว่างคือรูป รูปคือความว่าง ถ้ากล่าวในด้านตภาคตธรรมแล้วความมีและความไม่มี ไม่ใช่สิ่งตรงข้ามแต่เป็นส่วนเดียวกัน ดังนั้น ความทุกข์ก็คือโพธิ เมื่อมีความทุกข์จึงจะสามารถเปลี่ยนเป็นโพธิได้
คนในนิกายเซน มองเห็นดอกไม้บานแล้วร่วงโรย จึงรู้แจ้งถึงความไม่เที่ยงของโลก เห็นพ่อแม่ดุตลูก รู้แจ้งถึงชีวิตคือความทุกข์ เห็นคนเาต่อสู้ขัดแย้งกับความผิดถูก จึงรู้แจ้งถึงความเสมอภาค เห็นธรรมทั้งปวงล้วนไม่คงทนจึงรู้แจ้งถึงความเป็นอนิจจังทุกสิ่งล้วนเป็นไปตามเหตุปัจจัย ถ้าเราสามารถเข้าใจได้ว่าธรรมทั้งปวงล้วนว่างเปล่า ในความว่างนั้นมีความวิเศษอันสุดประมาณอยู่ เช่นนี้แล้วเราจึงจะบรรลุถึงความรู้แจ้ง
ในการดำเนินชีวิตประจำวัน มีปัญหามากมายที่เราต้องไปเข้าใจ เช่นว่าทำไมกินข้าวแล้วจึงอิ่ม ทำไมดื่มน้ำชาช่วยแก้กระหายได้ ทำไมเสื้อผ้าช่วยให้อบอุ่นได้ ทำไมพูดจาไพเราะคนจึงชอบฟัง ถ้าคุณสามารถรู้ปัญหา อย่างรู้แจ้งเห็นจริง นั่นนับว่าคุณเริ่มมีการตระหนักรู้ เริ่มสั่งสมการรู้แจ้ง และจะสามารถบรรลุถึงการรู้แจ้งได้ในที่สุด
คุณเห็นด้านตรง แต่ต้องรู้ด้านตรงกันข้ามด้วย คุณเห็นด้านตะวันออกแต่ต้องเข้าใจด้านตะวันตกด้วย คุณรู้ถึงความหนาวเหน็บของฤดูหนาว แต่ก็ต้องรู้จักความอบอุ่นของฤดูใบไม้ผลิด้วย คุณรู้ถึงสายลมในฤดูใบไม้ร่วง แต่ก็ต้องความสมบูรณ์ของสรรพสิ่งในฤดูร้อน คุณฟังหนึ่งเกิดสิบ คุณรู้หนึ่งเท่ากับรู้ทุกสิ่ง คุณก็จะหลุดพ้นจากสภาพของความไม่รู้เหมือน " คนตาบอดคลำช้าง " ไม่ต้องตกอยู่ในสภาพมืดบอด ดังนั้น อวิชชากับการรู้แจ้ง จึงจะอยู่ที่ชั่วขณะจิตของท่านเท่านั้น
นิกายเซนไม่ได้สอนคนให้นั่งสมาธิเพื่อบรรลุพุทธะ แต่สอนให้คนนั่งสมาธิเพื่อการรู้แจ้ง ถ้าคุณรู้แจ้งแล้ว ไม่ต้องกลัวว่าจะนั่งสมาธิไม่เป็น
การรู้แจ้ง เหมือนการเปิดดวงตาแห่งปัญญา เมื่อมีดวงตาแห่งปัญญาเวลาที่คุณเดินเข้าไปสู่เส้นทางชีวิต ภูเขาลำธารดอกไม้ใบหญ้าระหว่างทาง จะเป็นเพื่อนคุณมุ่งหน้าไปข้างหน้า คุณเห็นสรรพสิ่งในโลก เห็นทุกชีวิตในสังคม ในใจคุณจะเหมือนมีกระจกเงาบานหนนึ่ง ทำให้คุณเห็นแจ้ง เห็นชัดเจน มีความเข้าใจ มันไม่เพียงแต่เห็นภาพภายนอกเท่านั้น แต่เห็นถึงที่มาที่ไปของจักรวาลความสัมพันธ์ของต้นสายปลายเหตุ มันช่างเป็นโลกแห่งการรู้แจ้งที่วิเศษอะไรปานนั้น
By ตื่นอย่างเซน
No comments:
Post a Comment