ภายหลังจากที่เราได้ศึกษาทฤษฎีว่าด้วย อาตมัน และ พรหมมันในปรัชญาอุปนิษัท ( อันถือว่าเป็นคัมภีร์แห่งศาสนาพราห์มและฮินดู ) มาพอสมควรแล้ว เราลองกลับมาพิจารณาหลักความเชื่อของชาวพุทธที่ปฏิเสธในเรื่องของอัตตา อาตมัน หรือ พรหมมัน ดังต่อไปนี้
หลักความเชื่อของชาวพุทธค้านกับทฤษฎีว่าด้วยเรื่อง อัตตาถาวร หรือ อาตมัน พรหมมัน พระพุทธเจ้าทรงปฏิเสธอย่างสิ้นเชิงในทฤษฎีที่เชื่อว่ามีอัตตาที่เป็น นิจจัง สุขขัง และเป็นอิสระอยู่ภายในตัวมนุษย์ โดยที่พระองค์ทรงอาศัยหลักการพิสูจน์ที่ตั้งอยู่บนฐานความคิดแบบวิเคราะห์ในตัวบุคคลที่ประกอบกันขึ้นเป็นขันธ์ ๕
การปฏิเสธเกี่ยวกับความเชื่อเรื่อง อัตตา หรือ อาตมัน ของพระพุทธเจ้าตั้งอยู่บนหลักฐานการวิเคราะห์ปัญจขันธ์ ดังที่ปรากฏอยู่ในอนัตตลักขณสูตร ซึ่งพระองค์ทรงมีความเห็นแย้งนักปรัชญาอุปนิษัทที่เชื่อว่ามีอัตตาหรืออาตมันสถิตอยู่เป็นอิสระ คอยควบคุมบังคับบัญชาอยู่ภายในร่างกายและจิตใจของมนุษย์ พระพุทธเจ้าทรงมีความเห็นขัดแย้งว่า ภายในเบญจขันธ์ ไม่มีทั้งผู้ครองและควบคุม
นอกจากนี้ พระพุทธเจ้ายังทรงแย้งความเชื่อปรัชญาอุปนิษัทที่กล่าวว่า อัตตาที่สถิตอยู่เป็นอิสระภายในตัวคนเรานั้นเที่ยง เป็นนิจจัง สุขขัง พระองค์ทรงเห็นว่า แท้จริงคนเรานั้นเมื่อวิเคราะห์แล้วไม่มีอะไรอื่นนอกจากส่วนประกอบของขันธ์ ๕ ที่เป็น อนิจจัง เป็นทุกข์ และปราศจากตัวตน โปรดสังเกตว่า การที่พระพุทธเจ้าทรงปฏิเสธว่า ไม่มีตัวตนในขันธ์ห้านั้น มิได้หมายความว่ามีตัวตนอยู่ที่อื่นแต่ตัวตน หรือ อัตตาถาวร ยั่งยืน ดังความหมายในปรัชญาอุปนิษัทนั้นพระพุทธเจ้าทรงปฏิเสธโดยสิ้นเชิงว่าไม่มีทั้งภายในและที่อยู่ภายนอกขันธ์ห้า ดังจะได้กล่าวต่อไป
เป็นที่น่าสนใจเกี่ยวกับความเห็นแย้งในทฤษฎี อัตตา อนัตตา ซึ่งไม่ใช่มีเฉพาะแต่ในปรัชญาอุปนิษัทกับปรัชญาพุทธเท่านั้น แต่นักปรัชญาชาวตะวันตกเช่น ฮิวม์ กับ เดส์การ์ต ก็มีความเห็นแย้งกันในเรื่องดังกล่าวด้วย ในขณะที่ปรัชญาอุปนิษัทยืนยันว่า อัตตา หรือ อาตมัน เป็นสิ่งที่อยู่จริง ภายในตัวคนเรา แม้ว่าเราจะไม่สามารถค้นพบได้ด้วยทางประสาทสัมผัส ความเชื่อดังกล่าวตรงกับปรัชญาของเดส์การ์ต ที่เชื่อว่า อัตตา มีอยู่จริงตามทฤษฎี " ฉันคิด ฉันจึงมีอยู่ "
ในทางตรงกันข้าม พระพุทธเจ้ายืนยันว่า ไม่มีทั้งอัตตาและความไม่มีในอัตตาใดๆ ทั้งสิ้น เพราะความรู้ที่ได้จากทางประสบการณ์ยืนยันว่าไม่พบสิ่งที่เรียกว่า อัตตา ทั้งในตัวคนและนอกตัวคนเรา ฮิวม์นักปรัชญาชาวตะวันตกเชื่อเช่นเดียวกับพะพุทธเจ้า เขาปฏิเสธทฤษฎีการมีตัวตนของเดส์การ์ต โดย ฮิวม์ เชื่อว่าไม่มี อัตตา เขา กล่าวว่า เมื่อได้พิจารณาใคร่ครวญภายในตัวเขาเองแล้วไม่เคยพบว่ามีตัว อัตตา จะพบก็แต่เพียงกระแสของการปลี่ยนแปลงทางเวทนาของกระแสจิตเหล่านี้เท่านั้นที่ประกอบกันขึ้นเป็นสิ่งที่ทางปรัชญาอุปนิษัทและเดส์การ์ตเชื่อว่าเป็นอัตตา พระพุทธเจ้าตรัสแก่สาวกไว้ดังนี้
" ดูก่อน ภิกษุทั้งหลาย ขันธ์ ๕ นั้นจัดว่าเป็นสิ่งที่ไม่เที่ยง สิ่งใดที่ไม่เที่ยงเป็นอนิจจัง สิ่งนั้นเป็นทุกข์ สิ่งใดที่เป็นทุกข์ สิ่งนั้นไม่มีตัวตน และสิ่งที่ไม่มีตัวตน ย่อมไม่ใช่ของเรา ไม่ใช่ตัวเรา และไม่ใช่ตัวตนของเรา ดังนี้ "
อย่างไรก็ตาม ก่อนที่เราจะไปพิจารณาในเรื่องของ อนัตตา ตามกฎไตรลักษณ์ในอนัตตลักขณสูตร เราควรได้ทำความเข้าใจเกี่ยวกับเรื่องขันธ์ ๕ เสียก่อน ดังนี้
By แก่นพุทธธรรม
No comments:
Post a Comment