วันหนึ่งจวงจื่อกับฮุ่ยซือออกมาเดินเล่น ขณะเดินอยู่บนสะพานข้ามคลอง จวงจื่อเห็นปลากำลังแหวกว่ายไปมาอย่างเพลิดเพลินอยู่ในน้ำจึงกล่าวว่า " ดูซิปลาพวกนี้ช่างมีความสุขจริงๆ "
ฮุ่ยซือว่า " ท่านไม่ใช่ปลา ทำไมท่านจึงรู้ว่าปลามีความสุข ? "
จวงจื่อย้อนกลับว่า " ท่านก็ไม่ใช่ตัวข้าพเจ้า ทำไมท่านจึงรู้ว่าข้าพเจ้าไม่รู้ว่าปลามีความสุข ?"
ฮุ่ยซือว่า " ข้าพเจ้าไม่ใช่ท่าน จึงย่อมจะไม่รู้ว่าท่านมีความรู้สึกอย่างไร แต่ท่านก็ไม่ใช่ปลา ทำไมท่านจึงรู้ว่าปลามีความสุขหรือไม่มีความสุข "
จวงจื่ออธิบายว่า " ขอให้เรามาลำดับเหตุผลกันให้ละเอียดสักหน่อยก็จะเข้าใจได้ เมื่อกี้นี้ท่านถามข้าพเจ้าว่ารู้ว่าปลามีความสุขได้อย่างไร นั่นแสดงว่าท่านรู้ว่าข้าพเจ้ารู้ถึงความสุขของปลา ส่วนที่ว่าข้าพเจ้ารู้ได้อย่างไรนั่นก็คือข้าพเจ้ามาอยู่บนสะพานข้ามคลองเห็นปลาว่ายไปว่ายมาในน้ำอย่างสบาย ฉะนั้นจึงรู้สึกว่าปลามีความสุขมาก "
บันทึกใน " จวงจื่อ "
มุมมองปรัชญา
ถ้ากล่าวตามคำของฮุ่ยซือแล้วก็มีแต่ปลาเท่านั้นที่จะรู้สึกได้ ถ้าไม่ใช่ปลาย่อมไม่อาจจะรู้ถึงความสุขของปลาได้ ไม่ใช่ม้าก็ไม่อาจจะรู้ถึงความสุขของม้า ฯลฯ ถ้ากล่าวตามเหตุผลชนิดนี้แล้ว ในโลกนี้ก็ไม่มีอะไรที่เราจะเข้าใจได้ ทรรศนะของฮุ่ยซือนี้ก็คือทฤษฎีไม่อาจรับรู้ได้ ( agnosticism ) นั่นเอง
ความรับรู้ของคนเรานั้นสามารถที่จะสะท้อนสิ่งทางภววิสัยอย่างถูกต้องได้ตามความเป็นจริง ในโลกนี้มีแต่สิ่งที่คนยังไม่ได้รับรู้ แต่ไม่มีสิ่งที่คนรับรู้ไม่ได้ดำรงอยู่
By ปรัชญาชีวิตใน สุภาษิตจีน
No comments:
Post a Comment